Để phát hiện bò cái động dục, chúng ta cần quan sát kỹ các triệu chứng và hiện tượng sau đây:
Quan sát hành vi và tình trạng bò cái
- Bò cái thường hay đi lại nhiều, ăn ít, kêu rống và có xu hướng tìm gặp bò đực. Chúng cũng có thể muốn tách khỏi đàn.
- Bò cái thể hiện sự thân thiện với nhau bằng cách tụ lại thành nhóm, húc liếm và nhảy chồm lên lưng nhau.
- Bò cái trở nên dễ kích thích, không yên ổn và thường đến gần con người. Mắt chúng sáng và tinh tế hơn, và chúng tỏ ra bồn chồn và ngơ ngác hơn bình thường.
- Trường hợp là bò vắt sữa, lượng sữa trong ngày thường giảm so với những ngày trước đó.
- Có thể nhìn thấy dấu vết trên lông ở mông và lưng do bị con bò khác nhảy lên hoặc liếm.
- Âm hộ của bò cái sưng, căng và hơi ướt. Lông xung quanh âm hộ cách xa nhau và đứng lên so với các ngày bình thường.
- Niêm dịch chảy ra xung quanh âm hộ có thể loãng, trong suốt hoặc đục keo. Niêm dịch cũng có thể dính vào âm hộ, khấu đuôi và mông, tuỳ theo giai đoạn động dục của bò. Niêm dịch là một dấu hiệu quan trọng để xác định giai đoạn động dục và thời điểm phối giống tốt nhất.
Dấu hiệu chịu nhảy của bò cái
- Khi con bò khác nhảy lên lưng, bò cái sẽ đứng yên. Đây là dấu hiệu rõ ràng giúp xác định thời điểm phối giống thích hợp. Lưu ý rằng con bò đứng dưới mới là con động dục, còn con bò nhảy lên có thể là con sắp động dục hoặc đã qua giai đoạn động dục.
Dấu hiệu cuối kỳ động dục
- Trong trường hợp cuối kỳ động dục, có thể thấy có máu chảy ra. Dấu hiệu này cho biết là bò vừa động dục vài ba ngày trước đó. Cần lưu ý để phát hiện bò động dục sau 15-18 ngày.
Hiện nay, mặc dù có nhiều dụng cụ hỗ trợ phát hiện động dục ở bò cái, nhưng không có công cụ nào thay thế được quan sát bằng mắt hàng ngày của chính người nuôi bò.
Việc phát hiện động dục cần được thực hiện ít nhất 4 lần trong ngày (sáng, trưa, chiều, tối). Tùy thuộc vào số lượng bò cái trong đàn mà có thể phát hiện hàng ngày hoặc theo chu kỳ động dục. Để đảm bảo không bỏ sót bò cái và tiện lợi, chúng ta có thể đeo số cho bò và tổ chức đàn bò cái.
- Đàn bò đã có thai: Bò đã được khám thai và được nuôi riêng biệt, không cần phát hiện động dục.
- Đàn bò bị bệnh sinh sản: Đàn bò cần được điều trị riêng biệt để tránh lây nhiễm cho bò khỏe mạnh.
- Đàn bò chưa có thai: Cần phải theo dõi riêng biệt hoặc sử dụng đực để phát hiện động dục. Cần tổ chức quan sát động dục riêng biệt cho đàn bò cái, đặc biệt khi có nhiều con bò cái trong đàn.
Chúng ta cũng cần tạo điều kiện tốt cho bò cái để thể hiện các hiện tượng động dục. Chúng ta nên đảm bảo bò được ăn uống đủ, che nắng, che mưa, che rét và tránh các vật lạ. Bò cái cần được tiếp xúc với bò cái khác. Bò cái cần được thả ra để có cơ hội tiếp xúc với con khác và thể hiện các hiện tượng động dục tự nhiên, dễ nhận biết.
Khi phát hiện bò cái động dục, chúng ta cần xem số hiệu và đánh dấu bò cái để chuẩn bị cho việc phối giống. Chúng ta cần xác định rõ ràng giai đoạn động dục và báo ngay cho người phối giống để có kế hoạch phối giống sớm nhất.
Cách xác định thời điểm phối giống thích hợp nhất
Trong điều kiện chăn nuôi bò ở Việt Nam, việc phát hiện động dục ở bò cái vẫn chưa được thực hiện một cách hiệu quả. Do đó, cần phải đào tạo và hướng dẫn chủ nuôi bò về việc phát hiện động dục. Khi nhận được thông báo về bò động dục, chúng ta cần đến ngay để tiến hành khám lâm sàng (bao gồm việc chứng kiến con bò nhảy và xem trạng thái niêm dịch) để xác định giai đoạn động dục và thời điểm phối giống thích hợp nhất.
Trong thực tế, thời điểm phối giống thích hợp nhất là từ nửa sau giai đoạn chịu nhảy đến sau 6 tiếng trước thời điểm rụng trứng (tức là từ 6 tiếng trước rụng trứng đến 12 tiếng trước rụng trứng).
Nguyên tắc “sáng – chiều” hoặc “chiều – sáng” chỉ áp dụng khi phát hiện bò cái động dục ở giai đoạn trước chịu nhảy hoặc lúc bò cái chưa nhảy và niêm dịch vẫn trong và loãng. Vì vậy, chúng ta cần chú ý phát hiện bò cái động dục ngay từ giai đoạn đầu tiên để đảm bảo công việc phối giống thành công.
Note: Bài viết này được sao chép từ trang web dungcunuoibo.com và được chỉnh sửa và biên tập bởi tác giả.
