Nói đến cơ khí, chúng ta không thể không nhắc đến gia công và máy móc. Gia công cơ khí đòi hỏi kỹ thuật và phương pháp đặc biệt để gia công chi tiết và cụm chi tiết chính xác. Trong quá trình sản xuất và chế tạo, đồ gá đóng vai trò quan trọng đến chất lượng sản phẩm. Vậy đồ gá là gì và tác dụng của nó là gì?
Đồ gá là gì?
Đồ gá, hay còn gọi là mâm cặp máy tiện, là một trang bị công nghệ quan trọng trong quá trình gia công cơ khí, kiểm tra và lắp ráp sản phẩm cơ khí. Đồ gá giúp xác định vị trí của phôi so với dụng cụ cắt và giữ chặt phôi ở vị trí dưới tác dụng của lực cắt trong quá trình gia công. Nó góp phần nâng cao mức độ cơ khí hóa và tự động hóa trong sản xuất cơ khí chính xác.
Đồ gá có nhiều tác dụng, bao gồm:
- Xác định vị trí của chi tiết gia công trên máy
- Dẫn hướng dụng cụ cắt trong máy khoan, khoét, doa,…
- Tạo ra các chuyển động không thể thực hiện trên máy công cụ hoặc làm việc không hiệu quả
- Đảm bảo yêu cầu năng suất và giảm lao động
- Nâng cao tốc độ cơ khí hóa và tự động hóa trong sản xuất
- Mở rộng năng suất của máy công cụ
Với những tác dụng quan trọng như vậy, đồ gá cần phải đạt hai tiêu chuẩn: định vị tốt và kẹp chặt.
Chi tiết nhỏ – tác dụng lớn
Đồ gá thường có kích thước nhỏ trong máy, nhưng lại có những chức năng vô cùng quan trọng. Nó giúp cố định vị trí của chi tiết đã định vị, không cho phép sự xê dịch hay rung động xảy ra, đảm bảo vị trí chính xác giữa phôi và dụng cụ cắt. Ngoài ra, đồ gá còn xác định vị trí và dẫn hướng dụng cụ cắt, giảm thời gian và cường độ lao động, đồng thời tạo ra các chuyển động để gia công các bề mặt phức tạp và mở rộng khả năng công nghệ của máy.
Cấu tạo và phân loại đồ gá
Một đồ gá thường có cấu tạo chung với các bộ phận như:
- Bộ phận định vị
- Bộ phận kẹp chặt
- Các cơ cấu truyền lực
- Các cơ cấu hướng dẫn và so dao
- Các cơ cấu quay và phân độ
- Thân và đế đồ gá
- Cơ cấu định vị và kẹp chặt đồ gá vào máy
Đồ gá cũng được phân loại theo các tiêu chí khác nhau. Theo công dụng, đồ gá được chia thành ba loại: đồ gá kiểm tra, đồ gá lắp ráp và đồ gá gia công (bao gồm đồ gá phay, đồ gá tiện, đồ gá khoan,…). Theo tính chất vạn năng, đồ gá có thể là đồ gá vạn năng hoặc đồ gá chuyên dùng. Ngoài ra, đồ gá còn được phân loại dựa trên nguyên tắc truyền lực kẹp, bao gồm đồ gá điện từ, đồ gá chất dẻo, đồ gá khí nén/thủy lực và đồ gá cơ khí.
Yêu cầu với các loại đồ gá điển hình
Đồ gá tiện
Đồ gá tiện có nhiều chức năng khác nhau:
- Phôi có chuyển động quay (đồ gá mâm cặp, đồ gá nối với trục chính của máy tiện)
- Phôi cố định, dao quay (đồ gá lắp trên sống trượt của bàn máy tiện)
- Đồ gá dao (bao gồm cơ cấu chép hình và cơ cấu rút dao nhanh)
- Đồ gá lắp trên hai mũi tâm của máy tiện như trục gá
Đối với các đồ gá lắp chặt vào trục chính của máy tiện và có chuyển động quay, cần chú ý biện pháp bảo vệ máy và đảm bảo an toàn cho công nhân. Đồ gá tiện có cấu trúc gồm cơ cấu định vị phôi, cơ cấu kẹp chặt phôi, thân gá, bộ phận lắp trên máy tiện và cơ cấu phân độ.
Đồ gá khoan
Đồ gá khoan được sử dụng trên máy khoan để xác định vị trí tương quan giữa phôi và dụng cụ cắt, đồng thời kẹp chặt phôi để gia công lỗ như khoan, khoét hoặc doa. Ngoài đồ gá, còn có các dụng cụ phụ để kẹp chặt dao như mang ranh, đầu kẹp nhanh, đầu kẹp ta rô. Đồ gá khoan thường hạn chế cả 6 bậc tự do của chi tiết để xác định đúng lỗ tâm của chi tiết.
Đồ gá phay
Khi phay, lực cắt lớn và cắt gián đoạn có thể gây rung động lớn. Vì vậy, đồ gá phay phải có độ cứng vững. Cấu trúc của đồ gá phay bao gồm cơ cấu định vị, cơ cấu kẹp chặt, cơ cấu so dao, cơ cấu phân độ, cơ cấu chép hình và cơ cấu gá đặt đồ gá với bàn máy.
Đồ gá mài-cà
Đồ gá mài-cà thường có hai loại:
- Mài phẳng: dùng để mài các chi tiết phẳng, có thể gá trực tiếp trên bàn từ hoặc đồ gá đặt trên bàn từ
- Mài tròn trong: trong trường hợp này, ta dùng mũi tâm kẹp tốc
Đồ gá chuốt
- Đồ gá chuốt có lực chuốt lớn, giúp kẹp chặt chi tiết gia công mà không cần cơ cấu kẹp chặt. Bộ phận dẫn hướng của dao chuốt thực hiện sự định tâm và dẫn hướng. Kết cấu đồ gá chuốt đơn giản, thường là một chi tiết dạng bạc hoặc dạng bích để định vị phôi.
Như vậy, đồ gá là một phần quan trọng trong quá trình gia công cơ khí. Để tìm hiểu thêm về các sản phẩm đồ gá kẹp dẫn hướng, bạn có thể truy cập đây.
