Khi người thân yêu qua đời, việc phúng cúng đã trở thành một phong tục không thể thiếu trong đời sống văn hóa của người Việt. Nhưng phụng cúng là gì? Đây là thuật ngữ thường được sử dụng trong các đám tang, có nghĩa là mang lễ vật đến cúng người chết, đồng thời thăm hỏi, an ủi và chia sẻ cùng tang gia về cả vật chất lẫn tinh thần.
Phong tục phụng cúng
Phúng cúng bao gồm việc mang các lễ vật đến cúng người chết, như thức ăn, hoa quả, vòng hoa, lẵng hoa, nhang đèn, điếu văn và những món quà khác. Ngoài ra, cũng có thể là tiền bạc để giúp tang gia chi trả những chi phí tổ chức lễ tang.
Điếu thì mang ý nghĩa thăm hỏi người chết. Người thân có thể tới thăm người quá cố lần cuối, thắp nén hương, cúi lạy trước quan tài và dừng lại trước linh cữu của người đã khuất. Thường thì phụng và điếu sẽ đi đôi với nhau. Việc mang lễ vật đến cúng thì tiện thể viếng thăm người chết luôn. Hiếm khi chỉ có phụng mà không điếu. Tuy nhiên, cũng có thể đến phụng mà không điếu, thường là do ý muốn của tang gia.
Nguồn gốc của việc phụng cúng
Từ xa xưa, người Việt đã có truyền thống giúp đỡ lẫn nhau trong những giai đoạn khó khăn như tang ma, lễ cưới. Khi có tang ma, mỗi người đều phụ giúp một tay để cùng tang quyến tổ chức lễ tang. Người không thể giúp đỡ bằng sức lao động thì giúp đỡ bằng lễ vật như cau trầu, hoa quả, bánh trái, nhang đèn, phướn liễn và tiền bạc.
Ngày nay, phong tục phụng điếu đã trở thành một phần của đám tang trong nền văn hóa Việt Nam. Hoa tươi thường được kết thành vòng hoặc hoa cườm để đi phúng điếu. Có thể nói rằng việc này được nhận influencer từ các nước phương Tây vào thời Pháp thuộc. Dần dần, phúng điếu trở thành một phong tục quen thuộc, không thể thiếu trong các đám tang của người Việt.
Phụng điếu và những quy định xưa kia
Trong quá khứ, việc phụng điếu có những quy định nhất định. Hãy cùng tìm hiểu những quy định này:
- Đang có tang nặng, không nên đi phụng điếu.
- Phụng điếu được chia thành nhiều loại, từ giúp vàng ngọc gọi là lễ hàm, giúp chăn áo tẩm liệm là lễ tuỵ, giúp tiền bạc gọi là lễ phụng, giúp xe ngựa cho đám tang là lễ phúng, cúng hương đèn tửu quả là lễ điếu.
- Theo Kinh Lễ, người chỉ quen với người sống mới được đến phụng điếu mà không khóc. Người quen biết cả người chết mới được khóc.
- Người đến lễ chỉ lạy 2 lạy nếu linh cữu còn ở tại nhà. Sau khi chôn cất, mới lạy 4 lạy trước bàn thờ.
- Cũng có hai loại điếu văn truyền thống: lỗi văn và vãn ca. Lỗi văn kể công đức và khen ngợi người chết, còn vãn ca là bài ca thể hiện sự thương xót đối với người quá cố.
- Người Việt thường sử dụng câu đối, trướng liễn trong lễ phúng viếng. Nếu có cha mẹ, người đi phụng điếu phải đặt chữ “Thừa phụ mệnh” hoặc “Thừa mẫu mệnh” (nếu chỉ còn mẹ) trước tên mình để thể hiện sự tôn trọng và được sự cho phép của cha mẹ.
Một phong tục giàu tính nhân văn
Ngày nay, khi cuộc sống giàu có hơn, nhiều gia đình không gặp phải những khó khăn về tiền bạc như trước đây, việc miễn nhận phúng điếu trở nên phổ biến hơn. Mọi người cho rằng việc này sẽ giúp người chết và gia đình tránh được việc mang thêm “cái nợ” về nhân nghĩa cũng như tiền bạc mà thông thường phải trả. Tuy nhiên, từ chối nhận phúng điếu có thể có nhiều lý do khác nhau mà bạn có thể tìm hiểu thêm.
Tóm lại, việc phụng cúng vẫn là một phong tục tập quán quen thuộc, giàu tính nhân văn trong văn hóa dân tộc Việt Nam.
