Quản lý đúng cách là yếu tố quyết định thành công trong việc nuôi trồng thủy sản. Tảo lam thường nổi trên mặt ao và gây tăng nhiệt độ nước. Thực vật phù du là một thành phần quan trọng trong hệ sinh thái ao nuôi trồng thủy sản và ảnh hưởng đến chất lượng nước. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, chúng có thể gây vấn đề trong nuôi tôm và cá.
Đa dạng loài thực vật phù du
Tảo lam thuộc nhóm thực vật phù du với hàng ngàn loài khác nhau. Các nhóm tảo bao gồm Pyrrophyta, Euglenophyta, Chlorophyta, Heterokontophyta và Cyanophyta. Pyrrophyta chủ yếu sống ở biển và gồm các loài tảo hai roi. Euglenophyta, cũng giống như Pyrrophyta, là sinh vật di động, nhưng có nhiều loài sống trong nước ngọt như Euglena. Chlorophyta chủ yếu sống trong nước ngọt và bao gồm các loài tảo lục thông thường. Heterokontophyta có nhiều loài sống trong nước ngọt và biển, bao gồm các loài tảo vàng-lục, vàng và nâu cũng như tảo cát. Cyanophyta giống như vi khuẩn, và nhiều người xem chúng như tảo lam. Mặc dù có nhiều loài tảo lam sống trong nước ngọt, có một số loài sống trong nước biển.
Mầm thực vật phù du trong mọi nơi
Mầm thực vật phù du tồn tại ở khắp mọi nơi, trong đất, nước và không khí. Không cần cấy thực vật phù du vào ao nuôi. Để phát triển, thực vật phù du cần nước, ánh sáng, nhiệt độ thuận lợi và các chất dinh dưỡng vô cơ. Vì có sự đa dạng của các loài thực vật phù du như vậy, có loại có thể phát triển ở hầu hết các loại nước. Tuy nhiên, các loài khác nhau có yêu cầu môi trường khác nhau và các loài chiếm ưu thế sẽ khác nhau tùy thuộc vào vùng nước.
Quản lý thực vật phù du trong ao nuôi trồng thủy sản
Ao nuôi thủy sản thường có nhiều loài thực vật phù du. Tuy nhiên, chỉ có một vài loài chiếm phần lớn trong cộng đồng thực vật phù du. Sự phong phú của thực vật phù du được kiểm soát bởi hàm lượng chất dinh dưỡng, đặc biệt là nitơ và phosphat vô cơ. Nước có hàm lượng nitơ và phosphat cao thường có nhiều thực vật phù du. Một số vùng nước có độ đục cao do hạt đất hoặc chất mùn lơ lửng, không đủ ánh sáng cho sự phát triển của thực vật phù du. Nước có tính axit cao cũng không thích hợp cho sự phát triển của tảo.
Thực vật phù du rất cần thiết trong ao nuôi trồng thủy sản vì chúng cung cấp chuỗi thức ăn tự nhiên cho các loài nuôi. Thực vật phù du cũng cung cấp nguồn oxy hòa tan quan trọng và giúp giảm hàm lượng chất độc như nitơ amoniac. Tuy nhiên, nếu mức tăng trưởng của thực vật phù du quá mức, có thể gây ra các vấn đề như giảm nồng độ oxy, làm mất tầm nhìn dưới nước và tạo ra mất hương vị.
Các tác động tiềm tàng của thực vật phù du
Sự nở hoa quá mức của thực vật phù du có thể gây tác động tiêu cực. Vào ban đêm, hô hấp của thực vật phù du và các sinh vật khác có thể làm giảm nồng độ oxy hòa tan, gây stress hoặc thậm chí tiêu diệt các loài nuôi. Nồng độ oxy hòa tan thấp cũng làm giảm tầm nhìn dưới nước. Ban ngày, quá trình quang hợp của thực vật phù du có thể làm tăng pH và nồng độ oxy hòa tan quá bão hòa. Một số loài thực vật phù du còn có thể sản sinh các hợp chất có mùi và độc hại, gây mất hương vị cho cá và tôm. Các tế bào tảo độc cũng có thể gây hại đến sức khỏe người nếu ăn phải.
Các triển vọng và giải pháp
Không có cách nào ngăn chặn sự phát triển của thực vật phù du hoàn toàn. Tuy nhiên, có thể giảm thiểu tác động tiêu cực của chúng. Trong quản lý ao nuôi, cần điều chỉnh việc bổ sung phân bón và thức ăn cho phù hợp. Sục khí cần được sử dụng để duy trì nồng độ oxy hòa tan trong ao. Đặc biệt, quản lý ao nuôi trồng thủy sản dựa vào thức ăn cần chú ý đến mức cho ăn và vận hành đủ sục khí để tránh nồng độ oxy thấp vào ban đêm.
Trong trường hợp mất hương vị, có thể sử dụng các loài cá ăn sinh vật phù du để giảm thiểu tác động này. Đồng sunfat có thể được sử dụng để diệt tảo, và mức xử lý thông thường là 0,01 lần tổng nồng độ kiềm.
Trong tương lai, cần nghiên cứu các phương pháp mới để kiểm soát sự phát triển của thực vật phù du và tảo độc trong ao nuôi trồng thủy sản. Quản lý hiệu quả thực vật phù du là một yếu tố then chốt để đảm bảo sự thành công trong ngành nuôi trồng thủy sản.
Nguồn: Tiến sĩ Claude E. Boyd, Trường Thủy sản, Nuôi trồng Thủy sản và Khoa học Thủy sản, Đại học Auburn, AL 36830 USA
