Phật giáo, một trong những tôn giáo lớn nhất trên thế giới, có một hệ thống rất phong phú và đa dạng về sách kinh. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về 12 bộ kinh quan trọng nhất trong Phật giáo.
Giới thiệu
Phật giáo không chỉ là một tôn giáo, mà còn là một triết học, một hệ thống giáo lý mang đến cho con người sự giác ngộ và hướng dẫn cho cuộc sống có ý nghĩa. Sách kinh trong Phật giáo không chỉ là những văn bản thông thường, mà là những tác phẩm vĩ đại chứa đựng tri thức và sự chiếu cố của Đức Phật.
5 bộ kinh theo phạm vi vĩ mô
Theo phạm vi vĩ mô, giáo lý được chia thành 3 tạng kinh điển là:
Kinh tạng
Kinh tạng là những tác phẩm cơ bản của Phật pháp. Chúng chứa đựng những lời dạy của Đức Phật bằng văn xuôi, ngắn gọn và súc tích.
Luật tạng
Luật tạng là những tác phẩm giải thích về quy tắc và quyền lợi trong cộng đồng tăng sĩ.
Luận tạng
Luận tạng là những tác phẩm nghiên cứu về triết học và triết lý Phật giáo.
5 bộ kinh theo thời gian thuyết pháp
Theo thời gian thuyết pháp, giáo lý được chia thành 5 thời, được gọi là “Ngũ thời giáo”:
Thời Hoa Nghiêm
Thời Hoa Nghiêm là thời kỳ đầu tiên, khi Đức Phật mới thành đạo và thông đạt Bát Quái.
Thời A Hàm
Thời A Hàm là thời kỳ Đức Phật tiếp tục lan truyền giáo lý và nhận dạy các vị đệ tử của mình.
Thời Phương Đẳng
Thời Phương Đẳng là thời kỳ Đức Phật giảng dạy về không-sống và không-không-sống.
Thời Bát Nhã
Thời Bát Nhã là thời kỳ Đức Phật giảng dạy về tình yêu thương và gia đình.
Thời Pháp Hoa, Niết Bàn
Thời Pháp Hoa, Niết Bàn là thời kỳ cuối cùng, khi Đức Phật chứng minh cho mọi người thấy sự chiếu cố và sự đánh giá cao của Phật pháp.
5 bộ kinh theo cấp độ ý nghĩa
Theo cấp độ ý nghĩa, giáo lý được chia thành 5 cấp độ, được gọi là “Ngũ thừa”:
Nhân thừa
Nhân thừa là giáo lý dành cho mọi người, giúp họ hiểu rõ về nhân quả và chu kỳ đời sinh tử.
Thiên thừa
Thiên thừa là giáo lý dành cho các linh hồn đã giải thoát và được đến nơi an lành.
Thanh Văn thừa
Thanh Văn thừa là giáo lý cao cấp dành cho những người đã tiến xa trên con đường tu hành.
Duyên Giác thừa
Duyên Giác thừa là giáo lý dành cho những người đã đạt được những kiến thức và sự hiểu biết sâu sắc về Phật pháp.
Bồ tát thừa, Đại thừa hay Phật thừa
Bồ tát thừa, Đại thừa hay Phật thừa là giáo lý dành cho những người đã đạt đến mức độ cao nhất của giác ngộ.
12 bộ kinh trong Phật giáo
Tùy thuộc vào phạm vi ý nghĩa chi tiết, giáo lý Phật giáo được chia thành 12 chủng loại, gọi là “Thập nhị bộ kinh”. Dưới đây là mô tả ngắn gọn về từng bộ kinh:
Kinh (Khế kinh)
Kinh là những bài kinh căn bản của Phật nói bằng văn xuôi, ngắn gọn, súc tích, khế cơ và khế lý.
Trùng tụng (Ứng tụng)
Trùng tụng là những bài kinh hoặc kệ tụng được đức Phật nhắc đi nhắc lại nhiều lần để các đệ tử ngài thuộc lòng.
Thụ ký
Thụ ký là kinh Phật thụ ký, chứng nhận quả vị cho những đệ tử và những việc xảy ra về sau.
Ký chú (Phúng tụng)
Ký chú là những bài kinh thuộc thể thơ ca không diễn xuôi.
Tự thuyết (Tán thán)
Tự thuyết là bài pháp Phật thuyết không cần sự thưa thỉnh.
Nhân duyên (Quảng thuyết)
Nhân duyên là kinh nói về nhân duyên pháp hội, nhân duyên của nhân sinh và vũ trụ.
Thí dụ (Diễn thuyết giải ngộ)
Thí dụ là kinh Phật dùng thí dụ để giảng thuyết những giáo lý cao thâm cho dễ hiểu.
Bản sự kinh (Như thị pháp hiện)
Bản sự kinh là kinh Phật nói về hành trạng của hàng đệ tử trong quá khứ và vị lai.
Bản sinh kinh
Bản sinh kinh là kinh Phật nói về tiền thân của Phật và hàng Bồ tát dẫn đến câu chuyện của đời hiện tại, sự liên hệ giữa tiền kiếp và hậu kiếp.
Phương quảng (Phương đẳng)
Phương quảng là kinh điển đại thừa, nói về pháp tu rốt ráo.
Hy pháp (Vị tằng hữu)
Hy pháp là kinh Phật nói về thần lực của Phật và hàng thánh đệ tử, nói về cảnh giới vi diệu của quả tu.
Nghị luận (Cận sự thỉnh vấn)
Nghị luận là kinh vấn đáp, biện luận giữa Phật và hàng đệ tử hoặc giữa các hàng đệ tử với nhau để lý giải rốt ráo chính tà…
Sách kinh trong Phật giáo là những kho tàng tri thức và truyền thống văn hóa vô giá. Chúng không chỉ là nguồn cảm hứng cho cuộc sống của chúng ta mà còn là một con đường dẫn đến sự giác ngộ và an lạc tâm hồn.
